- Lecznicze działanie ostropestu plamistego jest wykorzystywane od czasów starożytnej Grecji i Rzymu.
- Składnikiem aktywnym jest sylimaryna, która stanowi 80% popularnych ekstraktów.
- Jej przyjmowanie ma pozytywny wpływ na pracę wątroby, zmniejsza trądzik i wspomaga produkcję mleka matki.
Ostropest plamisty to roślina, która naturalnie rośnie w regionie Morza Śródziemnego. Zachowały się zapiski starożytnych lekarzy i przyrodników już z I wieku naszej ery, kiedy to ostropest był zalecany do wspomagania produkcji żółci, przeciwko ukąszeniom jadowitych węży i zatruciom grzybami. Do dziś ostropest plamisty jest jednym z najbardziej pożądanych ziół wspomagających zdrowie wątroby, zarówno w formie herbaty, jak i suplementów diety. Jaki jest jego wpływ na ludzki organizm?
Co najmniej 25 razy wyższa zawartość składników aktywnych w ekstrakcie w porównaniu do herbaty
Główną częścią rośliny przeznaczoną do przetwarzania są owoce i nasiona. To właśnie w nich znajdują się substancje aktywne znane jako flawonolignany, zbiorczo nazywane sylimaryną, których zawartość w suszonych owocach wynosi około 1,5‑3%. W takiej formie można kupić suszony proszek z owoców lub herbatę. Bardziej skuteczną formą podania jest ekstrakt z nasion. Standardowe ekstrakty z ostropestu plamistego są zagęszczane 25‑30‑krotnie, dzięki czemu uzyskana zawartość sylimaryny wynosi ponad 80%. W takiej formie można go kupić w postaci suplementów diety w kapsułkach lub tabletkach.
Jeśli zatem chcemy skorzystać z dobrodziejstw ostropestu plamistego, najskuteczniejszą opcją jest przyjmowanie ekstraktu o standaryzowanej zawartości sylimaryny. To właśnie w tej formie ostropest jest testowany w badaniach eksperymentalnych, więc jest to najlepiej sprawdzona postać gotowa do podania. Główne składniki aktywne ostropestu plamistego określane są mianem sylimaryny. Około 35‑40% ich zawartości stanowią substancje znane jako silybiny (silybina A, silybina B, izosilybina A, izosilybina B), a reszta to substancje takie jak silydianina, taksyfolina czy izosilchrystyna.
Jak ostropest plamisty wpływa na pracę wątroby?
Do głównych właściwości ostropestu plamistego należy pozytywny wpływ na funkcjonowanie wątroby. Specjaliści wskazują trzy najważniejsze mechanizmy, dzięki którym ostropest korzystnie oddziałuje na hepatocyty (komórki wątroby):
- Sylimaryna działa jako przeciwutleniacz: sylimaryna działa jako przeciwutleniacz w wątrobie, pomagając chronić tkankę przed wolnymi rodnikami tlenowymi, które są wytwarzane w wątrobie w wyniku metabolizmu ksenobiotyków (obcych substancji). Ponadto badania wykazują, że sama sylimaryna zwiększa aktywność enzymów przeciwutleniających, takich jak peroksydaza glutationowa i dysmutaza ponadtlenkowa.
- Ostropest ma działanie przeciwzapalne: badania pokazują, że przyjmowanie ostropestu pomaga regulować produkcję cytokin odpowiedzialnych za działanie prozapalne. W szczególności zmniejsza produkcję COX‑2, jednego z dwóch enzymów cyklooksygenazy, które prowadzą do produkcji prostacykliny i późniejszego stanu zapalnego.
- Silybina przeciwdziała odkładaniu się włókien kolagenowych w wątrobie: prawdopodobnie poprzez zmniejszenie aktywności glikoproteinowego czynnika wzrostu PDGF, który pomaga zmniejszyć odkładanie się kolagenu w wątrobie.
Stosowanie ostropestu plamistego jest najczęściej zalecane osobom z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby. W tym przypadku jest to nagromadzenie tkanki tłuszczowej w wątrobie, a głównymi przyczynami są nadwaga i otyłość, insulinooporność i cukrzyca oraz hiperlipidemia. Badania pokazują, że regularne stosowanie wyciągu z ostropestu plamistego zmniejsza wartości ALT i ASL u pacjentów cierpiących na tę chorobę. Inna metaanaliza z tego samego roku przyniosła podobne wyniki, ale zaobserwowana redukcja tych wartości była niska.
Wsparcie w walce z trądzikiem i w zwiększeniu produkcji mleka u matek
Chociaż główne efekty związane ze stosowaniem ostropestu plamistego są związane z jego pozytywnym wpływem na komórki wątroby, badane są również inne pozytywne skutki dla ludzkiego organizmu.
Ze względu na działanie przeciwutleniające sylimaryny, stosowanie ostropestu plamistego było również poddane badaniom w odniesieniu do redukcji trądziku, którego pojawienie się może wynikać ze zwiększonego stresu oksydacyjnego. W badaniu z 2012 roku wykazano, że przyjmowanie 210 mg sylimaryny dziennie (263 mg wyciągu z ostropestu plamistego dziennie) zwiększa poziom glutationu we krwi i zmniejsza powstawanie trądziku o ponad 50%.
Ostropest plamisty jest również, obok kozieradki, jednym z najpopularniejszych naturalnych galaktogogów, czyli substancji zwiększających produkcję mleka w piersiach. Najpopularniejszą metodą podawania jest przyjmowanie zmiażdżonych nasion w kapsułkach lub picie naparu z herbaty. W badaniu przeprowadzonym w 2008 roku na grupie 50 matek karmiących piersią wykazano, że regularne stosowanie wyciągu z ostropestu plamistego (420 mg dziennie) doprowadziło do 64% wzrostu produkcji mleka matki po zaledwie 30 dniach stosowania, podczas gdy grupa placebo wykazała 22% wzrost.
Jak stosować ostropest plamisty?
Najskuteczniejszą formą podawania ostropestu plamistego jest ekstrakt standaryzowany na 80% zawartości sylimaryny, czyli substancji o kluczowym działaniu na ludzki organizm. Dawkowanie ostropestu plamistego opiera się przede wszystkim na zawartości substancji czynnej - sylimaryny. Dzienna dawka stosowana w większości badań wynosi od 200 mg do 400 mg sylimaryny dziennie.
Stosowanie ostropestu plamistego jest bezpieczne i nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia przy wskazanych dawkach, dlatego możliwe jest jego długotrwałe stosowanie. Warto jednak dodać, że najważniejszy wpływ na prawidłową pracę wątroby ma zdrowy tryb życia, w tym zróżnicowana i zbilansowana dieta.
Ostropest plamisty (80% sylimaryny)
Co warto zapamiętać?
Ostropest plamisty to jedno z najpopularniejszych ziół stosowanych w celach leczniczych już od czasów starożytnej Grecji i Rzymu. Zawiera substancje znane jako sylimaryna, które są głównymi aktywnymi składnikami ostropestu plamistego. Przyjmowanie ostropestu plamistego ma korzystny wpływ na funkcjonowanie wątroby. Ma ochronne działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i, co nie mniej ważne, zapobiega odkładaniu się włókien kolagenowych w wątrobie. Ponadto istnieją badania, które odnotowują korzystny wpływ na trądzik i wspomagają produkcję mleka matki.
Najskuteczniejszą formą stosowania jest ekstrakt standaryzowany na 80% zawartości sylimaryny. Optymalna dzienna dawka sylimaryny to około 200‑400 mg na dobę, czyli około 250‑500 mg standaryzowanego ekstraktu.
